مفهوم گلوکوم (آب سیاه) در چشم

گلوکوم یا آب سیاه یک وضعیت پزشکی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که فشار مایع داخل چشم از سطح طبیعی بیشتر شود، که منجر به آسیب به عصب بینایی و از دست دادن دید می‌شود. ممکن است علائم در مراحل اولیه بیماری ظاهر نشوند، اما با گذشت زمان می‌تواند باعث کاهش میدان دید و از دست دادن کامل بینایی در برخی موارد شود. افرادی که مشکوک به گلوکوم هستند باید فوراً با یک چشم‌پزشک مشورت کنند تا بیماری تشخیص داده شده و درمان مناسب دریافت شود. گلوکوم چشم یکی از علل اصلی از دست دادن بینایی در جهان است و اغلب بدون علائم در مراحل اولیه است، بنابراین بررسی‌های دوره‌ای چشم برای تشخیص زودهنگام آن بسیار مهم است. روش‌های درمان گلوکوم شامل داروها، جراحی، درمان با لیزر و تغییرات در سبک زندگی است.

انواع گلوکوم (آب سیاه) در چشم

چند نوع گلوکوم (آب سیاه) در چشم وجود دارد که شامل موارد زیر است:

  1. گلوکوم اولیه: شایع‌ترین نوع که به دلیل افزایش فشار مایع داخل چشم بدون علت مشخصی رخ می‌دهد.
  2. گلوکوم ثانویه: ناشی از مشکلاتی در چشم یا بدن به‌طور کلی، مانند التهاب چشم یا فشار خون بالا.
  3. گلوکوم زاویه بسته: نوع نادر از آب سیاه که زمانی رخ می‌دهد که مایع چشم به‌طور غیرطبیعی به جلو نشت می‌کند و باعث انسداد کانال تخلیه چشم می‌شود.
  4. گلوکوم کودک: یک وضعیت نادر که در کودکان و نوزادان رخ می‌دهد و به دلیل مشکلات تخلیه مایع چشم ایجاد می‌شود.

عوامل خطر ابتلا به گلوکوم (آب سیاه) در چشم

عوامل خطر ابتلا به گلوکوم در چشم شامل موارد زیر است:

  • سن: خطر ابتلا به گلوکوم با افزایش سن بیشتر می‌شود.
  • تاریخچه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده به گلوکوم مبتلا باشد، ممکن است شما نیز در معرض خطر بیشتری باشید.
  • بیماری‌های مزمن: مانند فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی.
  • صدمات به چشم یا جراحی چشم.
  • استفاده از برخی داروها: مانند کورتیکواستروئیدها و برخی داروهای فشار خون.
  • نژاد و جنسیت: افراد آفریقایی‌تبار، لاتین‌تبار و آسیایی‌تبار بیشتر در معرض خطر ابتلا به گلوکوم هستند.

علائم ابتلا به گلوکوم

اغلب علائم گلوکوم در مراحل اولیه ظاهر نمی‌شوند، اما ممکن است برخی علائم در مراحل پیشرفته بیماری شامل موارد زیر باشند:

  • ضعف بینایی
  • دیدن حلقه‌ها در اطراف نورها
  • احساس درد در چشم
  • قرمزی چشم
  • ضعف دید جانبی
  • تغییر رنگ قرنیه چشم
  • افزایش حساسیت چشم به نور

گلوکوم زاویه بسته حاد در چشم

گلوکوم زاویه بسته حاد یک وضعیت اورژانسی است که با افزایش سریع و شدید فشار چشم همراه است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که زاویه بین قرنیه و لنز مسدود شود که منجر به تجمع مایع داخل چشم و افزایش فشار آن می‌شود. این حالت با علائمی مانند سردرد شدید، تهوع، استفراغ، درد چشم، تاری دید و حساسیت به نور همراه است و نیاز به درمان فوری دارد.

گلوکوم مادرزادی

گلوکوم مادرزادی یک وضعیت وراثتی است که زمانی رخ می‌دهد که تخلیه مایع داخل چشم دچار نقص باشد و منجر به افزایش فشار چشم شود. این وضعیت اغلب در نوزادان یا چند ماه بعد از تولد رخ می‌دهد. در مراحل اولیه این بیماری علائم واضحی ندارد، بنابراین نیاز به بررسی دوره‌ای چشم برای اطمینان از عدم وجود مشکلات فشار چشم دارد.

علائم گلوکوم مادرزادی

علائم گلوکوم مادرزادی در مراحل اولیه واضح نیستند. در صورت تأخیر در تشخیص و درمان، علائمی مانند تغییرات در دید جانبی، حساسیت به نور، سردرد، درد چشم و تاری دید ممکن است ظاهر شوند. بنابراین، باید در صورت مشاهده هر یک از این علائم فوراً به پزشک مراجعه کرد.

عوارض گلوکوم مادرزادی

اگر گلوکوم مادرزادی به‌درستی درمان نشود، ممکن است عوارض جدی مانند از دست دادن دائمی بینایی، آسیب به عصب بینایی، کاهش دید جانبی و کوری را به همراه داشته باشد. همچنین ممکن است خطر ابتلا به عفونت‌های چشم و التهابات ملتحمه افزایش یابد. بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر برای پیشگیری از این عوارض ضروری است.

تشخیص گلوکوم مادرزادی

تشخیص گلوکوم مادرزادی از طریق بررسی چشم توسط پزشک چشم‌پزشک انجام می‌شود. شامل اندازه‌گیری فشار چشم، بررسی عصب بینایی و دید جانبی است. همچنین ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند تصویربرداری شبکیه و بررسی زاویه جلوی چشم برای تعیین نوع گلوکوم و درمان مناسب انجام شود. بررسی دوره‌ای چشم برای اطمینان از عدم وجود مشکلات چشم توصیه می‌شود.

درمان مناسب گلوکوم

درمان مناسب گلوکوم بستگی به نوع گلوکوم و وضعیت بیمار دارد. ممکن است شامل استفاده از داروهای موضعی یا خوراکی برای کاهش فشار چشم، جراحی برای بهبود تخلیه مایع داخل چشم و تغییرات در رژیم غذایی و ورزش‌های منظم باشد. بیماران مبتلا به گلوکوم باید به‌طور منظم به پزشک خود مراجعه کرده و درمان خود را تنظیم کنند.

درمان گلوکوم با لیزر

درمان گلوکوم با لیزر می‌تواند در برخی موارد مفید باشد. این درمان شامل استفاده از دستگاه لیزر برای بهبود تخلیه مایع داخل چشم و کاهش فشار چشم است. این روش معمولاً پس از عدم موفقیت داروهای موضعی در کاهش فشار چشم یا برای بیمارانی که تحمل ضعیفی نسبت به داروها دارند، استفاده می‌شود. موفقیت درمان با لیزر بستگی به نوع و شدت گلوکوم دارد.

درمان جراحی گلوکوم

درمان جراحی گلوکوم زمانی انجام می‌شود که وضعیت شدید باشد و با داروها یا درمان با لیزر کنترل نشود. جراحی‌های مختلفی برای درمان گلوکوم وجود دارد، از جمله:

  • جراحی ایمپلنت آبی: قرار دادن یک شیر کوچک درون چشم برای تخلیه مایع و کاهش فشار چشم.
  • جراحی لیزر: استفاده از لیزر برای تخریب بافت‌هایی که مسیر تخلیه مایع چشم را مسدود می‌کنند.
  • جراحی تراکوفیلی: برداشتن بخشی از عدسی داخل چشم و قرار دادن یک عدسی مصنوعی برای کاهش فشار چشم.
  • جراحی غده مداری: برداشتن بخشی از غده‌ای که مایع چشم تولید می‌کند.

پیشرفت‌های اخیر در درمان گلوکوم

در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل‌توجهی در درمان گلوکوم با استفاده از جراحی‌های کم‌تهاجمی به دست آمده است. این جراحی‌ها منجر به کاهش عوارض جراحی و بهبود نتایج درمان شده‌اند. برخی از این جراحی‌ها شامل ایمپلنت آبی و جراحی‌های میکروسکوپی با استفاده از روبات‌ها و لیزر هستند.

تأثیرات گلوکوم بر عصب بینایی

گلوکوم باعث تخریب تدریجی عصب بینایی می‌شود، زیرا فشار مایع داخل چشم افزایش می‌یابد و منجر به از دست دادن تدریجی دید می‌شود. در مراحل پیشرفته، ممکن است منجر به از دست دادن کامل دید شود.

عوارض جراحی گلوکوم

عوارض جراحی گلوکوم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

  • التهاب داخلی چشم (اندوفتالمیت)
  • انسداد کانال اشک (انسداد مجرای ناسولاکریمال)
  • خونریزی داخل چشم
  • افزایش فشار چشم (هایپرتنسیون یووییت)
  • تغییرات در شکل قرنیه
  • تغییرات در عدسی
  • افزایش فشار مایع داخل چشم
  • ادم شبکیه
  • تغییرات در حرکت چشم
  • اختلالات بینایی

گلوکوم زاویه باز یکی از شایع‌ترین انواع گلوکوم است، اما انواع دیگری نیز وجود دارد که شامل موارد زیر است:

  • تغییرات در شبکیه
  • التهاب چشم (یووییت)
  • برآمدگی چشم
  • تغییر رنگ چشم
  • اختلالات در دید شبانه
  • تغییرات در پلک
  • تغییرات در عنبیه
  • تغییرات در شبکیه محیطی
  • ضعف در عضلات چشم
  • تغییرات در عروق خونی چشم